Endometriose is een complex, vaak onderschat gezondheidsprobleem dat invloed heeft op meerdere domeinen van het dagelijks functioneren van vrouwen. De chronische pijnklachten gaan vaak verder dan alleen gynaecologische symptomen. Binnen de fysiotherapie vraagt dit om een integrale, biopsychosociale benadering, waarbij aandacht is voor het hele lichaam, de bekkenbodem, de viscerale functies én het emotionele welzijn. De volgende casus laat zien hoe een fysiotherapeut met expertise in endometriose succesvol bijdraagt aan het herstelproces.
Casus
Lisa (34), werkzaam als HR-manager, komt op verwijzing van de huisarts naar de fysiotherapiepraktijk met chronische bekken- en onderbuikpijn. Zij heeft recent de diagnose endometriose gekregen na jarenlange klachten en meerdere medische trajecten. Lisa ervaart pijn bij menstruatie, bij zitten >30 minuten, pijn bij gemeenschap en vermoeidheid. Ze is angstig geworden om naar haar werk te gaan uit vrees voor nieuwe pijnopvlammingen. Ook geeft ze aan zich onbegrepen te voelen in haar omgeving.
Lisa heeft in het verleden meerdere trajecten gevolgd, waaronder bezoeken aan de gynaecoloog, bekkenfysiotherapie gericht op incontinentie, en psychologische begeleiding. Hoewel ze baat had bij de psychologische ondersteuning, vond ze dat de lichamelijke aspecten van haar klachten onvoldoende werden aangepakt. Ze is gemotiveerd om actief bij te dragen aan haar herstel, maar voelt zich door haar langdurige klachten soms machteloos. Haar copingstijl is vermijdend, met de neiging zich terug te trekken bij opvlammingen. Ze beschrijft haar lichaam als “onbetrouwbaar” en worstelt met het gevoel de controle kwijt te zijn. Deze overtuigingen worden meegenomen in de klinische besluitvorming en behandeling.
Doelstelling patiënt:
Meer controle krijgen over haar klachten, minder pijn ervaren in het dagelijks functioneren, en uiteindelijk haar werkduur weer opbouwen naar 32 uur per week.
Veelvoorkomende symptomen endometriose
De symptomen van endometriose kunnen zeer variëren. De meest voorkomende symptomen van endometriose zijn:
- Bekkenpijn / Rugpijn: Dit is de meest voorkomende klacht bij vrouwen met endometriose. De pijn kan variëren van mild tot ernstig en kan soms verergeren tijdens de menstruatie.
- Pijnlijke menstruatie: Vrouwen met endometriose kunnen last hebben van zeer pijnlijke menstruaties die gepaard gaan met krampen en buikpijn.
- Pijn bij het vrijen: Endometriose kan leiden tot pijnlijke geslachtsgemeenschap, wat kan leiden tot angst of spanning in de relatie.
- Onvruchtbaarheid: Bij sommige vrouwen kan endometriose leiden tot verminderde vruchtbaarheid of onvruchtbaarheid.
- Problemen met de darmen of blaas: Endometriose kan leiden tot problemen met de darmen of blaas, zoals pijn bij het plassen of ontlasten.
Klinisch redeneren en wetenschappelijke onderbouwing
Subjectieve gegevens
- Pijnscore NRS (gemiddeld): 6/10 – pieken tot 8/10 rond menstruatie
- Kwaliteit van leven (PDI): ernstig beperkt functioneren (score: 47/70)
- Vermoeidheid: dagelijks aanwezig, score 7/10 op VAS
- Angst voor pijn en vermijding van belasting (Tampa Scale): hoog
Objectieve gegevens
- Palpatie: verhoogde spanning in de m. iliopsoas, m. obliquus internus en bekkenbodem musculatuur (levator ani)
- Beperkte lumbopelvische mobiliteit bij rotatiebewegingen
- Verstoord ademhalingspatroon met verhoogde thoracale activiteit
- Verstoord lichaamsbewustzijn: moeite met spieractivatie en ontspanning
Klinisch redeneren
Bij Lisa is er sprake van centrale sensitisatie in combinatie met myofasciale en viscerale dysfunctie. De chronische pijn leidt tot hyperactiviteit van de bekkenbodem, disbalans in de rompstabiliteit en secundaire psychosociale spanningsklachten. Binnen het biopsychosociale model zijn er meerdere aangrijpingspunten voor fysiotherapeutische interventie, waarbij de fysiotherapie bij endometriose gericht is op educatie, ontspanning, mobiliteit, spierfunctie, en zelfmanagement.
Behandelplan
Fase 1: Educatie & bewustwording (week 1–2)
- Uitleg over pijnmechanismen, centrale sensitisatie en de invloed van stress op pijnperceptie
- Instructie ademhalingsoefeningen en lichaamsbewustzijn
- Introductie van het pijndagboek met flare-up tracking
Fase 2: Manuele therapie en bekkenbodemtherapie (week 3–6)
- Zachte myofasciale technieken op m. iliopsoas en obliquus internus
- Interne behandeling bekkenbodem gericht op ontspanning (zonder forceren)
- Oefeningen voor mobiliteit van SI-gewricht en onderrug
Fase 3: Oefentherapie en zelfmanagement (week 7–10)
- Opbouw van algehele activiteit, inclusief lichte krachttraining
- Gedoseerde werkhervatting via opbouwschema
- Integratie van pacing & copingstrategieën
Deze casus toont hoe een fysiotherapeut via een online cursus fysiotherapie inzicht kan verkrijgen in de complexe mechanismen van endometriose en deze kennis doelgericht kan inzetten in de praktijk. Door in te zetten op pijneducatie, bekkenbodemontspanning, mobilisatie en zelfmanagementstrategieën, kan een tastbare verbetering van functie en kwaliteit van leven bereikt worden — zelfs bij chronische klachten zoals bij endometriose. Fysiotherapeuten die zich willen verdiepen in deze doelgroep vinden in deze geaccrediteerde cursussen fysiotherapie bij Fysiolinks direct toepasbare en wetenschappelijk onderbouwde handvatten.
Deze endometriose cursus kan jou als fysiotherapeut hierbij verder helpen
Physiotherapy management for endometriosis met MSc Angela James
Deze Engelstalig (online) cursus biedt een diepgaand overzicht van de meest actuele evidence-based benaderingen voor de fysiotherapeutische behandeling van endometriose en endometriose-gerelateerde pijn (EAP). Je krijgt inzicht in de relatie tussen endometriose, ontstekingsprocessen, perifere en centrale sensitisatie en de wisselwerking met viscero-somatische functies. Meer weten over deze cursus »