De afgelopen twee decennia hebben we een opmerkelijke toename gezien in de belangstelling voor coretraining om de bekkenstabiliteit van sporters, vooral hardlopers, te verbeteren. Dit is een geweldige ontwikkeling die ons heeft geholpen om atleten naar hogere prestatieniveaus te tillen. We richten ons daarbij niet alleen op de basisprincipes van coretraining. We kiezen voor een aanpak die alle factoren omvat die bijdragen aan dynamische stabiliteit.
Wat is dynamische stabiliteit en waarom is het belangrijk?
Voordat we dieper ingaan op de beïnvloedende factoren, is het belangrijk om te begrijpen hoe we dynamische stabiliteit meten. Het is de zij-aan-zij beweging van het zwaartepunt (CoM) en het weerspiegelt het vermogen om het bekken te controleren tijdens de standfase van het looppatroon. Meer zijwaartse bewegingen zal de belasting van de stabiliserende spieren verhogen, wat leidt tot een verminderde loopefficiëntie en een groter risico op blessures (Schütte et al. 2017; Pla et al. 2021).
*Illustratie van de zijwaartse beweging van COM tijdens de standfase van het lopen
Bepalende factoren voor een optimale dynamische stabiliteit
1. Soepele lichaamstorsie
Torsie verwijst naar het roterende samenspel tussen het boven- en onderlichaam, waarbij ze in tegengestelde richtingen bewegen. Wanneer je bijvoorbeeld je linkerbeen en de linkerkant van je bekken naar voren brengt, bewegen je rechterarm en schouder naar voren. Dit patroon creëert een rek door onze schuine sling, die korter wordt bij de overgang naar de andere kant. Dit gecoördineerde patroon creëert een stabiel, voorwaarts en voortbewegend lichaam CoM.
Om het belang van torsie te begrijpen, kun je bij wijze van test eens vooruit rennen zonder je armen en schouders hierbij te bewegen. Je merkt al snel hoe uitdagend het is om snelheid te genereren en de controle over je bekken te behouden. Dit komt doordat de gecoördineerde beweging van het boven- en onderlichaam een cruciale rol speelt bij het genereren van beweging.
Een slechte/asymmetrische coördinatie van het bovenlichaam kan een gevolg zijn van een slechte controle van het bekken. Forceer het niet om te veranderen!
2. Voldoende heupmobiliteit
Wist je dat heupmobiliteit en flexibiliteitstekorten de manier kunnen verstoren waarop we tijdens het hardlopen dynamische stabiliteit kunnen behouden? Vooral het extensiebereik (ROM) van ons heupgewricht, dat beperkt is tot +-20-30°, speelt hierbij een essentiële rol. Dit is waar het een uitdaging vormt tijdens het hardlopen, omdat we onze benen moeten kunnen strekken. Om de vereiste ROM te bereiken, moeten we kunnen draaien en kantelen.
Hoewel het vergroten van onze bekkenkanteling zo zijn voordelen kan hebben, heeft het ook een nadeel. Wanneer we ons bekken naar voren kantelen, kunnen we onbedoeld de gespannen voorste spiergroepen losmaken die energie hebben opgeslagen om ons been naar voren te bewegen. Dit kan resulteren in een been dat niet zo snel beweegt als zou moeten. Het beïnvloedt ons vermogen om onze voet goed te plaatsen tijdens de eerste contactfase van onze stap.
Merk je een lange grondcontacttijd en een lage cadans op? Probeer kleinere stappen uit te voeren om de dynamische stabiliteit te verbeteren.
*Illustratie van de ‘aangepaste thomas-test’ om heupflexibiliteit te beoordelen. Bekijk de YouTubevideo met uitleg ->
3. Vermogen om het bekken te beheersen
Om een goede dynamische stabiliteit te bereiken, moeten we ons bekken dus onder controle kunnen houden. Hoewel de krachten die op het lichaam worden uitgeoefend hoog zijn, is het niet alleen de maximale spierkracht die deze controle bepaalt, maar ook de timing van spieractivatie. De impactduur, de tijd waarin de piekimpact ons bekken bereikt, kan erg kort zijn (15-150 ms), waardoor het moeilijk voor de spieren wordt om op tijd te reageren. Om dit aan te pakken, moeten we vertrouwen op pre-activering van de spieren, waarbij de spieren al actief zijn voordat de voet de grond raakt. Zelfs als we een goede heupspierkracht hebben, is een goede timing cruciaal en moet deze op de juiste manier worden getraind. Houd er rekening mee dat blessures vertraagde spieractivering kunnen veroorzaken bij het stabiliseren van de heupspieren (Willson et al. 2011)
Een goede controle over ons bekken behouden wordt een nog grotere uitdaging wanneer we moe beginnen te worden. De afbeeldingen hierboven tonen een voorbeeld van een hardloper uit het artikel van Schutte et al., (2014) die zijn bekken beweegt met meer zijdelingse verplaatsingen (Figuur B vermoeid vs. Figuur A vers) en met hogere, minder gecontroleerde, zijdelingse versnellingen (Figuur D vermoeid vs. Figuur C fris). Dit benadrukt hoe belangrijk het is om tijdens een langere of intensievere hardloopsessie een goede controle over ons bekken te behouden en energieverspilling door bewegingen te minimaliseren.
4. Voetproprioceptie en enkelcontrole
Tegenwoordig dragen we meer schoenen met kussens. Dit kan gunstig zijn om de impact op te vangen, maar kan ook het vermogen verminderen om de grond onder onze voeten te voelen, de zogeheten proprioceptie. Daarom is het belangrijk om onze stabiliserende spieren goed te activeren voor het eerste contact, omdat we maar weinig tijd hebben om adequaat te reageren. Of je nu met een voorvoet, middenvoet of achtervoet rent, actieve dorsaalflexie van je voet is cruciaal om slapte in je kuitspieren te verminderen en de voorste spieren van je enkel te activeren. Dit kan de eerste schokabsorptie in de voet en enkel verbeteren (echt belangrijk!) en de gewrichten controleren om de energieopslag in het peesweefsel te verbeteren voor een betere energieteruggave.
*Spieren rond de voet en enkel zijn lang en zeer peesvormig, waardoor ze geschikt zijn voor energieopslag en -afgifte tijdens het hardlopen.
Hoewel dynamische stabiliteit een belangrijke biomechanische parameter is om het risico op letsel te verminderen en de efficiëntie van bewegingen te verbeteren, kunnen verschillende bepalende factoren deze parameter beïnvloeden. Maar hoe kunnen we nu beter worden in het voortstuwen van onze CoM door middel van training? Tijdens onze nascholingscursus Loopanalyse bij de geblesseerde atleet leer je hier meer over.
Dit artikel is in samenwerking met MSc Philip Cortvriendt van Runeasi ontwikkeld. Philip behaalde een masterdiploma in fysiotherapie en revalidatiewetenschappen en heeft kernexpertise op het gebied van hardlopen, waarbij hij werkt met zowel recreatieve als toplopers.
Welke nascholingscursussen kunnen jou als fysiotherapeut hierbij verder helpen?
Loopanalyse bij de geblesseerde atleet door MSc Philip Cortvriendt
De tweedaagse cursus (KRF 16pt) objectieve loopanalyse: van data tot een doelgericht behandelplan, waarbij de principes vanuit het Frans Bosch Systeem (FBS) gehanteerd worden met veel focus op impliciet leren. De revalidatie is niet alleen interessant voor de sportfysiotherapeut, maar voor elke fysiotherapeut die zijn sporter en revalidant naar een hogere level wil brengen via veelbelovende en ongeëvenaarde oefeningen. Je vindt op onze website een korte video-impressie van deze cursus. Meer weten over onze KNGF geaccrediteerde nascholingscursus Loopanalyse bij de geblesseerde atleet ».
