Stel je voor: een patiënt komt bij je in de praktijk met aanhoudende chronische pijn in haar hand. Ze beschrijft het als een brandende, stekende sensatie die soms moeilijk te lokaliseren is. Ondanks verschillende behandelingen blijft de pijn haar dagelijks functioneren beïnvloeden. Je probeert haar pijngebied te beoordelen met traditionele tactiele testen, maar deze lijken niet voldoende inzicht te geven in de precieze locatie en intensiteit van haar pijn.
Het artikel “Whole-Body Mapping of Spatial Acuity for Pain and Touch” van Mancini et al. (2014) werpt een nieuw licht op de ruimtelijke scherpte van pijn en aanraking. Deze inzichten kunnen een directe invloed hebben op diagnostische methoden en behandelstrategieën. In deze blog bespreken we de belangrijkste bevindingen en de relevantie ervan voor de fysiotherapie.
Wat is ruimtelijke precisie?
Ruimtelijke precisie verwijst naar het vermogen om twee stimuli dicht bij elkaar als afzonderlijk waar te nemen. Dit wordt vaak gemeten met de tweepuntsdiscriminatietest (2PD).
Onderzoeksopzet
Het onderzoek analyseerde 2PD voor pijn en aanraking op 11 lichaamsregio’s, waaronder de vingertoppen, handpalm, en de voetzool. Bijzonder was de toepassing van laserpuls-technologie om pijnselectieve stimuli toe te dienen, zonder andere zintuiglijke systemen te activeren.
Twee experimenten werden uitgevoerd:
- Simultane stimuli: Twee prikkels werden gelijktijdig toegediend.
- Opeenvolgende stimuli: Twee prikkels werden achtereenvolgens aangeboden.
Deelnemers omvatten 26 gezonde vrijwilligers en één zeldzaam geval van een persoon zonder functionerende grote zenuwvezels.
Een doorbraak in sensorisch onderzoek
Het onderzoek had als doel de ruimtelijke scherpte van pijn en aanraking over het hele lichaam in kaart te brengen. Dit onderzoek toont aan dat pijn en aanraking verschillende gevoeligheidspatronen vertonen, afhankelijk van het type huid en de locatie op het lichaam. Het werd gedaan door middel van tweepuntsdiscriminatie (2PD) tests bij 26 gezonde vrijwilligers. Hier zijn de belangrijkste inzichten:
- Verschillende ruimtelijke scherpte voor pijn en aanraking
- De vingertoppen hebben de hoogste scherpte voor zowel pijn als aanraking.
- Op de behaarde huid van de bovenste ledematen vertoont de ruimtelijke scherpte voor pijn een tegenovergesteld patroon aan die van aanraking.
- Proximaal-distale gradiënten
- Op de behaarde huid van de armen neemt de scherpte voor aanraking toe naar distale delen, terwijl de scherpte voor pijn juist afneemt.
- Dit patroon komt overeen met de dichtheid van mechanoreceptoren (voor aanraking) en nociceptoren (voor pijn).
- Hogere ruimtelijke scherpte op de handpalmen en voetzolen
- Dit bevestigt de aanwezigheid van een “pijn-fovea” op de vingertoppen.
- De glabere (niet-behaarde) huid heeft over het algemeen een hogere resolutie voor zowel pijn als aanraking.
- Pijnwaarneming onafhankelijk van tactiele primaire afferenten
- Bij een patiënt zonder grote, gemyeliniseerde zenuwvezels bleef de ruimtelijke scherpte voor pijn intact, wat bewijst dat pijnverwerking niet afhankelijk is van dezelfde systemen als aanraking.
Praktische toepassingen
Voor fysiotherapeuten biedt dit onderzoek nieuwe inzichten voor diagnostiek en behandeling. Het begrijpen van de variaties in pijngevoeligheid per lichaamsdeel kan helpen bij een nauwkeurigere diagnostiek. Zo kan een fysiotherapeut bij neuropathische aandoeningen of pijnsyndromen gerichtere testen uitvoeren. De tweepuntsdiscriminatietest kan nu breder worden ingezet, bijvoorbeeld voor het beoordelen van kleine zenuwvezeldisfuncties bij neuropathieën of het monitoren van herstel bij (chronische) pijnsyndromen.
Het volledige onderzoek lezen? Download (pdf) het hier of lees het volledige artikel hier online.
Bronvermelding
Mancini, F., Bauleo, A., Cole, J., Lui, F., Porro, C. A., Haggard, P., & Iannetti, G. D. (2014). Whole-body mapping of spatial acuity for pain and touch. Annals of Neurology, 75(6), 917-924.
Wil je meer weten over chronische pijn bij patiënten? Volg dan de cursussus: MONIS, GMI en/of Explain Pain
MONIS
De MONIS (Mobilisation of the Neuro-Immune System)-cursus biedt jou als fysiotherapeut de kans om je kennis en vaardigheden op het gebied van chronische pijn te verdiepen. We richten ons op een biopsychosociaal model dat fysiologische, psychologische en sociale factoren combineert, zodat je patiënten op een completere manier kunt begeleiden. Door neurodynamisch testen en behandelen te integreren, kun je gerichter werken aan pijnverlichting en herstel. Deze cursus biedt de tools om een effectievere en gepersonaliseerde behandeling te bieden, zodat je als fysiotherapeut een grotere impact kunt maken op het welzijn van je patiënten.
Deze Fysiolinks-cursus wordt door docenten van de Noi Group gegeven. Meer weten over de nascholingscursus MONIS »
Graded Motor Imagery
De Graded Motor Imagery (GMI) is een Engelstalige cursus die zich richt op een gefaseerde aanpak met technieken zoals impliciete en expliciete motorische verbeelding, lateralisatie en spiegeltherapie om pijn te moduleren en hersenplasticiteit te bevorderen. Daarnaast integreert de cursus recente inzichten uit neurowetenschappen, filosofie en cognitieve psychologie om een breder begrip te bieden van de rol van perceptie en bewustzijn in pijnervaring. Meer weten over de nascholingscursus GMI »
Explain Pain
De cursus Explain Pain biedt een diepgaand inzicht in de neurobiologie van pijn, met een focus op chronische pijn bij patiënten. Je leert moderne pijnwetenschap toepassen in de praktijk, met aandacht voor het zenuwstelsel, het neuro-immuunsysteem en psychosociale factoren. Praktische tools en technieken helpen je complexe pijnconcepten begrijpelijk over te brengen aan patiënten, wat kan leiden tot betere behandelresultaten. Deze Fysiolinks-cursus wordt door docenten van de Noi Group gegeven. Meer weten over de nascholingscursus Explain Pain »
