Rugstijfheid is een veelvoorkomend symptoom bij patiënten met chronische lage rugpijn (CLBP). Traditioneel wordt aangenomen dat deze stijfheid het gevolg is van biomechanische veranderingen in de rug, zoals verminderde flexibiliteit van spieren en gewrichten. Maar wat als dit gevoel van stijfheid niet overeenkomt met de werkelijke fysieke staat van de rug?

Het onderzoek van Stanton et al. (2016) daagt deze klassieke opvatting uit. Zij stellen dat rugstijfheid eerder een beschermende perceptuele constructie is dan een objectieve weerspiegeling van de biomechanische eigenschappen van de rug. Dit inzicht kan grote implicaties hebben voor de behandeling van chronische rugpijn. In deze blog bespreken we de belangrijkste bevindingen van dit onderzoek en de implicaties voor fysiotherapeuten bij de behandeling van patiënten met chronische rugpijn.

Kernpunten uit het onderzoek

1. Rugstijfheid is niet altijd een fysiek probleem

   • Het gevoel van rugstijfheid correleert niet met objectief gemeten biomechanische stijfheid van de wervelkolom.
   • Mensen met CLBP die stijfheid rapporteren, hebben geen stijvere wervelkolom dan gezonde controlepersonen.

2. Rugstijfheid als beschermend mechanisme

   • Personen met CLBP overschatten de kracht die op hun rug wordt uitgeoefend, wat wijst op een verhoogde gevoeligheid voor druk.
   • Ze zijn beter in staat kleine veranderingen in druk op de rug waar te nemen dan mensen zonder CLBP.

3. Multisensorische perceptie beïnvloedt het gevoel van stijfheid

   • Wanneer een ‘krakend deur’-geluid werd gesynchroniseerd met druk op de rug, rapporteerden deelnemers een sterker gevoel van stijfheid.
   • Een zacht ‘whoosh’-geluid daarentegen had geen effect op de perceptie van stijfheid.
   • Dit suggereert dat de perceptie van stijfheid wordt beïnvloed door meerdere sensorische inputbronnen, niet alleen door de werkelijke mechanische eigenschappen van de rug.

Het volledige onderzoek lezen? Download (pdf) het hier of lees het volledige artikel hier online.

Wat betekent dit voor jou als fysiotherapeut?

Het onderzoek van Stanton et al. (2016) toont aan dat rugstijfheid bij chronische lage rugpijn niet altijd een fysiek probleem is, maar eerder een perceptueel beschermingsmechanisme. Dit heeft belangrijke implicaties voor fysiotherapeuten:

1. Stijfheid is niet altijd fysiek – behandel de perceptie

Patiënten met CLRP kunnen een gevoel van stijfheid rapporteren zonder dat er objectieve biomechanische veranderingen zijn. Dit betekent dat fysiotherapeuten:

• Niet alleen moeten focussen op mobiliteitsoefeningen, maar ook op perceptuele en cognitieve training.
• Patiënten kunnen helpen begrijpen dat hun gevoel van stijfheid niet noodzakelijk duidt op een fysieke beperking.
• Technieken zoals sensorische herconditionering en educatie kunnen inzetten om de perceptie van stijfheid te veranderen.

2. Behandelingsstrategieën met sensorische stimulatie

De studie suggereert dat sensorische input, zoals geluiden of vibraties, de perceptie van rugstijfheid kan beïnvloeden. Dit betekent dat:

• Auditieve feedback (bijvoorbeeld bepaalde geluiden gekoppeld aan beweging) mogelijk kan helpen bij het verminderen van het gevoel van stijfheid.
• Haptische of visuele prikkels, zoals spiegelfeedback of vibratie, mogelijk ingezet kunnen worden om perceptuele reacties te moduleren.

3. Cognitieve en gedragsmatige benadering integreren

Omdat het gevoel van stijfheid een beschermende reactie lijkt te zijn, moeten fysiotherapeuten technieken zoals:

• Exposure therapy voor beweging (geleidelijk bewegen met een focus op veiligheid en controle).
• Cognitieve gedragsmatige interventies, waarbij patiënten worden aangemoedigd om hun bewegingsangst te overwinnen.
• Educatieve gesprekken over de rol van perceptie in pijnervaring.

Stanton TR, Moseley GL, Wong AYL, Kawchuk GN. Feeling stiffness in the back: a protective perceptual inference in chronic back pain. Scientific Reports. 2016;7:9681. doi: 10.1038/s41598-017-09429-1.

Wil je meer weten over chronische pijn bij patiënten? Volg dan de cursussen: MONIS, GMI en/of Explain Pain

MONIS

De MONIS (Mobilisation of the Neuro-Immune System)-cursus biedt jou als fysiotherapeut de kans om je kennis en vaardigheden op het gebied van chronische pijn te verdiepen. We richten ons op een biopsychosociaal model dat fysiologische, psychologische en sociale factoren combineert, zodat je patiënten op een completere manier kunt begeleiden. Door neurodynamisch testen en behandelen te integreren, kun je gerichter werken aan pijnverlichting en herstel. Deze cursus biedt de tools om een effectievere en gepersonaliseerde behandeling te bieden, zodat je als fysiotherapeut een grotere impact kunt maken op het welzijn van je patiënten.

Deze Fysiolinks-cursus wordt door docenten van de Noi Group gegeven. Meer weten over de nascholingscursus MONIS »

Graded Motor Imagery

De Graded Motor Imagery (GMI) is een Engelstalige cursus die zich richt op een gefaseerde aanpak met technieken zoals impliciete en expliciete motorische verbeelding, lateralisatie en spiegeltherapie om pijn te moduleren en hersenplasticiteit te bevorderen. Daarnaast integreert de cursus recente inzichten uit neurowetenschappen, filosofie en cognitieve psychologie om een breder begrip te bieden van de rol van perceptie en bewustzijn in pijnervaring. Meer weten over de nascholingscursus GMI »

Explain Pain

De cursus Explain Pain biedt een diepgaand inzicht in de neurobiologie van pijn, met een focus op chronische pijn bij patiënten. Je leert moderne pijnwetenschap toepassen in de praktijk, met aandacht voor het zenuwstelsel, het neuro-immuunsysteem en psychosociale factoren. Praktische tools en technieken helpen je complexe pijnconcepten begrijpelijk over te brengen aan patiënten, wat kan leiden tot betere behandelresultaten. Deze Fysiolinks-cursus wordt door docenten van de Noi Group gegeven. Meer weten over de nascholingscursus Explain Pain »

Chronische pijn is een complexe en vaak invaliderende aandoening die een grote invloed heeft op het dagelijks leven van patiënten. Fysiotherapeuten spelen een cruciale rol in de behandeling van chronische pijn, maar het is een uitdaging die vraagt om meer dan alleen fysieke therapieën. Het begrijpen van de multifactorialiteit van pijn – die zowel biologische, psychologische als sociale aspecten omvat – is essentieel voor een effectieve behandeling.

Neurodynamica binnen het biopsychosociale kader van de behandeling

Het biopsychosociale model van pijn biedt een uitgebreid kader voor het begrijpen en behandelen van pijn, inclusief het toepassen van neurodynamische testen en behandelingsstrategieën. Dit model erkent dat pijn een complexe ervaring is, beïnvloed door biologische, psychologische en sociale factoren die allemaal met elkaar interageren. Neurodynamisch testen en behandelen richt zich aanvankelijk primair op het biologische aspect van pijn. Het evalueert de mechanische gevoeligheid en mobiliteit van het zenuwstelsel, evenals de fysiologische reacties van zenuwen op beweging en spanning. Dit stelt therapeuten in staat om specifieke neurale structuren te identificeren die mogelijk betrokken zijn bij nociceptie of helpt het pijnmechanisme te verklaren. Echter, het is belangrijk te begrijpen dat neurodynamische bevindingen niet alleen biologisch van aard zijn, omdat ze ook beïnvloed kunnen worden door psychologische en sociale factoren.

Psychologische en sociale invloeden op neurodynamische tests

De psychologische dimensie speelt een belangrijke rol, aangezien overtuigingen zoals angst-vermijdingsgedrag en pijncatastrofisering de bereidheid van een patiënt om neurodynamische tests uit te voeren kunnen beïnvloeden. Angst of depressie kan daarnaast de interpretatie van symptomen verstoren. Bovendien hebben sociale factoren, zoals culturele overtuigingen over pijn en beweging, werkgerelateerde aspecten en sociale steun, invloed op de toepassing en effectiviteit van neurodynamische interventies.

Een geïntegreerde aanpak binnen het biopsychosociale model

Om de manuele behandeling van pijn effectief binnen dit biopsychosociale model op te nemen, moeten therapeuten een geïntegreerde benadering hanteren. Hierbij worden neurodynamische tests gecombineerd met psychosociale screenings, krijgen patiënten voorlichting over de samenhang tussen fysieke, psychologische en sociale factoren, en worden behandelingsplannen afgestemd op deze drie domeinen. Deze integratie maakt het mogelijk om pijnbehandeling persoonlijker en effectiever te maken.

MONIS

De MONIS (Mobilisation of the Neuro-Immune System)-cursus biedt jou als fysiotherapeut de kans om je kennis en vaardigheden op het gebied van chronische pijn te verdiepen. We richten ons op een biopsychosociaal model dat fysiologische, psychologische en sociale factoren combineert, zodat je patiënten op een completere manier kunt begeleiden. Door neurodynamisch testen en behandelen te integreren, kun je gerichter werken aan pijnverlichting en herstel. Deze cursus biedt de tools om een effectievere en gepersonaliseerde behandeling te bieden, zodat je als fysiotherapeut een grotere impact kunt maken op het welzijn van je patiënten.

Ben je klaar om je expertise in chronische pijn verder uit te breiden? Schrijf je in voor onze cursus bij Fysiolinks en ontdek hoe je neurodynamica effectief kunt toepassen in de behandeling van chronische pijn. Deze Fysiolinks-cursus wordt door docenten van de Noi Group gegeven. Meer weten over de nascholingscursus MONIS »